Türkiye’de Turistlerin Gözünden Fiyat Artışı: Euro Bazında Neden Her Şey Daha Pahalı Görülüyor?

Son yıllarda Türkiye'de fiyatların euro bazında arttığı öne sürülüyor ve bu durum turistlerin harcama alışkanlıklarını etkiliyor. Bu algının temel nedeni, döviz kurlarının maliyet artışlarının gerisinde kalmasıdır. Türkiye’de maliyetler enflasyon nedeniyle 5-6 kat artarken, döviz kurları sadece 3 kat yükseldi. Bu fark, turizm sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin fiyatlarını euro bazında artırmasına neden oldu.

Özellikle alkollü içeceklerde ÖTV artışları, döviz kurlarının çok üzerinde gerçekleşti. Bunun sonucunda, bazı ürünlerin fiyatlarının Avrupa’daki seviyelerle yarışır hale geldiği düşünülüyor.

Bu yazıda, teknik veriler ve rakamlarla bu algının nasıl oluştuğunu inceleyeceğiz.

1. Döviz Kurları Maliyet Artışlarını Karşılamadı

Türkiye’de Türk Lirası’nın değer kaybetmesi, turizm sektöründe fiyat artışlarının başlıca nedenlerinden biri gibi görülse de, döviz kuru artışı enflasyonun çok gerisinde kaldı.

Euro/TL Kuru ve Maliyet Artışı Arasındaki Fark

Sonuç:

• 2021’den 2024’e kadar euro kuru 3 katına çıkarken, turistik işletmelerin maliyetleri 5-6 kat arttı.
• Bu nedenle, birçok turistik işletme fiyatlarını euro bazında artırmak zorunda kaldı.

2. Enflasyon ve Maliyet Artışları Turistik Hizmetleri Nasıl Etkiledi?

Türkiye’de özellikle personel giderleri, enerji maliyetleri ve gıda fiyatları hızla yükseldi.

Personel Giderleri

2021’de asgari ücret 2.825 TL iken, 2024 itibarıyla 17.002 TL’ye yükseldi.

• Personel maliyetleri yaklaşık 6 kat arttı.
• Oteller, restoranlar ve turistik işletmeler bu artışı fiyatlarına yansıtmak zorunda kaldı.

Enerji ve Ulaşım Maliyetleri

• Elektrik fiyatları 2021’den 2024’e kadar 5 kattan fazla arttı.
• Akaryakıt fiyatları 2021’de 7 TL/L seviyelerindeyken, 2024’te 40 TL/L’ye yaklaştı.
• Ulaşım ve lojistik maliyetlerinin yükselmesi, hem otellerin işletme giderlerini hem de turistik turların fiyatlarını artırdı.

3. ÖTV Artışları Nedeniyle Turistik Harcamalar Katlandı

Özellikle alkollü içecekler gibi turistik tüketim ürünlerinde, Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) artışları döviz kurlarının çok üzerinde gerçekleşti.

Alkol Fiyatlarının Döviz Kurundan Daha Hızlı Artması

• ÖTV artışları, döviz kurunun çok önünde gerçekleşti ve fiyatlar TL bazında 5-7 kat yükseldi.
• Bu durum, bazı ürünlerin Avrupa’daki fiyat seviyeleriyle kıyaslanmasına neden oldu.

Özellikle Antalya, Bodrum, İstanbul ve Kapadokya gibi turistik bölgelerde restoran ve bar fiyatlarının döviz bazında artmasının bir nedeni de bu yüksek vergi artışlarıdır.

4. Turistik İşletmelerin İflas Riski ve Fiyat Politikaları

Turizm sektörü, hizmet sektörüne dayalı olduğu için enflasyon ve döviz kuru dengesizliğinden en fazla etkilenen alanlardan biri oldu.

• Düşük fiyatlarla devam eden işletmeler zarar etmeye başladı.
• İflas etmemek için birçok otel ve restoran fiyatlarını euro bazında artırdı.
• Bu durum, turistler arasında Türkiye’nin eskisi kadar uygun fiyatlı olup olmadığı konusunda tartışmalara yol açtı.

5. Turistlerin Harcama Alışkanlıkları Değişti

Türkiye’de fiyatların euro bazında artması nedeniyle turistlerin tatil yapma biçimlerinde bazı değişiklikler gözlemleniyor:

1. Her şey dahil sistemine yönelim arttı.

   • Dışarıdaki restoran fiyatlarının artması nedeniyle turistler, konaklamada her şey dahil otelleri daha fazla tercih ediyor.

2. Yerel restoranlar yerine süpermarket alışverişleri yaygınlaştı.

   • Özellikle Avrupa’dan gelen turistler, restoran fiyatlarını pahalı bularak market alışverişi yapıp kendi yemeklerini hazırlamaya başladı.

3. Tatil süresi kısaldı.

   • Eskiden 2 hafta tatil yapan turistler, artık 7-10 günlük tatilleri tercih ediyor.

4. Özel turlar ve aktivitelerden kaçınılıyor.

   • Daha önce tekne turları, su sporları ve özel gezilere bütçe ayıran turistler, artık ekstra harcamaları kısmaya başladı.

Sonuç: Türkiye’de Turizmde Fiyatlar Neden Euro Bazında Arttı?

1. Döviz kurları maliyet artışlarının çok gerisinde kaldı.
2. Maliyetler enflasyon nedeniyle 5-6 kat artarken, döviz kurları sadece 3 kat yükseldi.
3. ÖTV artışları döviz kurlarının çok önünde gerçekleşti ve fiyatlar birçok üründe Avrupa seviyelerine yaklaştı.
4. İflas riski taşıyan turistik işletmeler, fiyatlarını euro bazında artırmak zorunda kaldı.

Bu gelişmeler sonucunda, turistlerin Türkiye’de tatil maliyetlerinin euro bazında artıp artmadığı konusunda farklı yorumları bulunuyor. Ancak genel olarak fiyatların yükseldiği ve tatil harcamalarına daha dikkat edildiği gözlemleniyor. Türkiye’nin turizm sektörünün geleceği, fiyat politikalarının nasıl yönetileceğiyle doğrudan bağlantılı olacaktır.